Περιεμμηνόπαυση- Εμμηνόπαυση
Κλιμακτήριος ή περιεμμηνόπαυση είναι το χρονικό εκείνο διάστημα που λαμβάνει χώρα μετά τα αναπαραγωγικά χρόνια και χαρακτηρίζεται από μεταβολές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο και συχνά από συμπτώματα, χαρακτηριστικότερα των οποίων είναι οι αγγειοκινητικές διαταραχές.
Διαρκεί 1-3 χρόνια πριν την εμμηνόπαυση.
Κατά τη διάρκεια αυτής ο κύκλος της γυναίκας παρουσιάζει ανωμαλίες (είτε βαθμιαία μείωση της ροής αίματος και της διάρκειας της περιόδου είτε συχνότερη περίοδος είτε μηνορραγίες) και η ίδια αντιμετωπίζει συμπτώματα όπως εξάψεις, εφιδρώσεις, αϋπνία κ.ά.

Τι είναι εμμηνόπαυση;
Εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή του εμμηνορρυσιακού κύκλου.
Λαμβάνει χώρα ως αντανάκλαση της πλήρους ή σχεδόν πλήρους διακοπής της ωοθυλακικής δραστηριότητας των ωοθηκών.
Η εμμηνόπαυση ορίζεται αναδρομικά μετά από 12 μήνες αμηνόρροιας, χωρίς την ύπαρξη άλλου προφανούς παθολογικού ή φυσιολογικού αίτιου.
Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης γίνεται εκ των υστέρων και αφορά τη μετάβαση της γυναίκας από την αναπαραγωγική στην μη αναπαραγωγική περίοδο της ζωής της.
Η έλλειψη οιστρογόνων που ακολουθεί, οδηγεί σε ατροφικές αλλαγές στα γεννητικά όργανα. Μειώνεται η ποσότητα της τραχηλικής βλέννας όπως και οι εκκρίσεις άλλων αδένων, πράγμα που οδηγεί σε ξηρότητα του κόλπου και σε δυσπαρευνία (πόνο στην επαφή).
Ατροφικές αλλοιώσεις παρατηρούνται και στην ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα, με επακόλουθο κυστικές ενοχλήσεις. Επιπλέον, κατά την εμμηνόπαυση οι μαστοί μικραίνουν και χαλαρώνουν.
Η έλλειψη οιστρογόνων επίσης συμβάλλει στην αύξηση των καρδιαγγειακών συμβάντων και στην πιθανή εμφάνιση οστεοπόρωσης.

Σε ποια ηλικία συμβαίνει η εμμηνόπαυση;
Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης για τον Ευρωπαϊκό πληθυσμό είναι το 50ο με 51ο έτος της ηλικίας.
Ωστόσο περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να επισπεύσουν τον χρόνο εγκατάστασής της. Το κάπνισμα είναι δυνατόν να επισπεύσει την εμμηνόπαυση κατά 1-2 χρόνια.
Η πρόωρη εμμηνόπαυση αφορά στην εγκατάστασή της πριν από την ηλικία των 40 ετών (όπως π.χ. συμβαίνει μετά από χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης των ωοθηκών, μετά από χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία της κάτω κοιλίας, σε ανοσολογικές παθήσεις, καθώς και σε καταστάσεις ισχυρού shock). Είναι γνωστή με τον όρο πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια.
Καθυστερημένη εμμηνόπαυση είναι η εμφάνισή της μετά το 55ο έτος της ηλικίας.
Πού οφείλεται η εμμηνόπαυση;

Οφείλεται στη παύση λειτουργίας των ωοθηκών και της ικανότητας επίτευξης ωορρηξίας που επιφέρει παύση της περιόδου και μείωση των οιστρογόνων.
Το απόθεμα των ωοθυλακίων με το οποίο κάθε γυναίκα μπαίνει στην ήβη είναι γύρω στα 300.000 με 400.000 ωοθυλάκια. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας παρατηρούνται 400-500 ωορρηξίες, ενώ για κάθε ωοθυλάκιο που θα φτάσει μέχρι την ωοθυλακιορρηξία, αντιστοιχούν άλλα 1000 περίπου, τα οποία εξαφανίζονται με το φαινόμενο της απόπτωσης.
Υπολογίζεται ότι η εμμηνόπαυση επέρχεται όταν ο αριθμός των ωοθυλακίων φθάσει στα 1000, γεγονός που συμβαίνει γύρω στην ηλικία των 50 ετών. Η ωοθήκη μεταβάλλεται σταδιακά σε έναν υπερπλαστικό συνδετικό ιστό, μέσα στον οποίο υπάρχουν κάποια ωοθυλάκια με μικρή οιστρογονική δράση, τα οποία και αυτά θα εξαφανιστούν σταδιακά.

Τι συμπτώματα προκαλεί η εμμηνόπαυση;
Τα συμπτώματα που προκαλεί η εμμηνόπαυση οφείλονται κυρίως στην έλλειψη οιστρογόνων και παρουσιάζονται στο 80% των γυναικών.
Το 15% αυτών των γυναικών έχουν τόσο έντονα τα συμπτώματα ώστε είναι αναγκαία η παρέμβαση του γυναικολόγου.
Οι περισσότερες νιώθουν εξάψεις που συχνά συνοδεύονται από ερυθρότητα και έντονο ιδρώτα και αίσθημα προκάρδιων παλμών, ενώ ακολουθεί ρίγος και γενικότερο αίσθημα ανησυχίας.
Διαρκούν 2-4 min και μπορεί να συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Συμπτώματα Εμμηνόπαυσης
⦁    Αρθραλγίες, μυαλγίες
⦁     Προβλήματα στην ούρηση
⦁     Αύξηση του βάρους
⦁     Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης
⦁     Οστεοπόρωση
⦁    Ενώ σπανιότερα μπορεί να παρουσιαστούν:
⦁     Κεφαλαλγίες
⦁     Ταχυκαρδίες
⦁     Ίλιγγος, ζαλάδες
⦁     Αϋπνία
⦁     Κατάθλιψη – ευερεθιστότητα – κυκλοθυμία
⦁     Κακή διάθεση
⦁    Εξάψεις
⦁    Νυχτερινή εφίδρωση
⦁    Πόνος, φαγούρα ή ακαμψία στις αρθρώσεις
⦁    Μείωση της μυϊκής μάζας
⦁    Ψυχοσυναισθηματική αστάθεια (άγχος, κατάθλιψη, κυκλοθυμικότητα, απώλεια ενδιαφέροντος για συνήθεις ασχολίες, κ.ά.)
⦁    Κολπική ξηρότητα
⦁    Δυσφορία ή πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
⦁    Γαστρεντερικά προβλήματα
⦁    Προβλήματα μνήμης και προσοχής
⦁    Πονοκέφαλος
⦁    Συχνές ουρολοιμώξεις

Πώς αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;
Τα συμπτώματα μπορούν να υφεθούν με:
⦁     Καλή διατροφή και άσκηση
⦁     Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
⦁     Διακοπή του καπνίσματος
⦁     Σωστές ώρες ύπνου
⦁     Λήψη συμπληρωμάτων διατροφής (ασβεστίου, βιταμινών κτλ.)

Γυναικολογικές εξετάσεις στην εμμηνόπαυση
⦁    Μαστογραφία
Συνιστάται να γίνεται μία φορά το χρόνο
⦁    Τεστ Παπανικολάου 
Γίνεται μια φορά το χρόνο και έως και τα 65 έτη, αν κάνετε τακτικό έλεγχο και δεν έχετε παθολογικό τεστ
⦁    Μέτρηση οστικής πυκνότητας 
Ιδανικά πρέπει να γίνεται σε δύο σημεία (στο  μη επικρατούν ισχίο και στη σπονδυλική στήλη). Διαφορετικά μέχρι τα 60-65 έτη η μέτρηση γίνεται στην σπονδυλική στήλη, που είναι και η πιο ευαίσθητη στην έλλειψη των οιστρογόνων, και από άνω των 65 ετών γίνεται στο ισχίο. Η εξέταση της οστικής πυκνότητας πρέπει να γίνει πρώτη φορά στα 50 έτη. Αν είναι απόλυτα φυσιολογική, μπορεί να επαναληφθεί μετά από 2-3 χρόνια. Αν όμως υπάρχουν ευρήματα θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.
⦁    Διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών μία φορά το χρόνο για τον έλεγχο των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Σκοπός είναι η πρώιμη διάγνωση παθολογιών όπως η υπερπλασία του ενδομητρίου στην εμμηνόπαυση ή κύστεις ωοθηκών.

Διάγνωση, Αντιμετώπιση και Θεραπεία Εμμηνόπαυσης
Η διάγνωση της εµµηνόπαυσης γίνεται όταν έχουν περάσει 12 μήνες από την τελευταία έμμηνο ρύση και μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα από τον ιατρό με απλή εξέταση ή αιματολογική εξέταση των σχετιζόμενων ορμονών.
Η εμμηνόπαυση, ως φυσιολογική ανθρώπινη διαδικασία, δεν θεραπεύεται. Ωστόσο, είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, τα οποία δημιουργούν  προβλήματα στην καθημερινότητα, επηρεάζοντας όλους τους τομείς της κοινωνικής, επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, καθώς και την ψυχική υγεία.
Ο ιατρός, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ασθενούς, μπορεί να συστήσει φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να περιλαμβάνει θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης, συμπληρώματα βιταμινών, κολπικές κρέμες και λιπαντικά για την κολπική ξηρότητα ή συνεδρίες ψυχοθεραπείας για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων.
Πέραν της φαρμακευτικής αγωγής, συνίσταται η ασθενής να κάνει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής, με την ένταξη της συστηματικής άσκησης και την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών (ιδίως της μείωσης της πρόσληψης καφεΐνης, αλκοόλ, πικάντικων φαγητών και διακοπής του καπνίσματος) και της αποφυγής υπερβολικής κόπωσης.
Τέλος, συνίσταται η επίσκεψη σε ιατρό και ο επανέλεγχος της κατάστασης της υγείας κάθε χρόνο ή συχνότερα εάν κρίνεται απαραίτητο από τον ιατρό.
 
Πως να είστε υγιείς κατά την εμμηνόπαυση
⦁    Να είστε δραστήριες τουλάχιστον 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας κάθε ημέρα είναι πολύ σημαντική για τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας. Δυο τύποι άσκησης είναι σημαντικοί για την υγεία των οστών σας
⦁    Ασκήσεις χωρίς βάρη όπως περπάτημα, ελαφρύ τρέξιμο και το «σχοινάκι»
⦁    Ασκήσεις ενδυνάμωσης όπως με βάρη, σχοινιά ή μηχανήματα αντίστασης.
⦁    Διατροφή στην εμμηνόπαυση
Η διατροφή στην εμμηνόπαυση συνιστάται να είναι πλούσια σε πρωτεϊνες. Η πρωτεΐνη φέρει αίσθημα κορεσμού, αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό και μειώνει την απώλεια μυών κατά τη διάρκεια της απώλειας βάρους.
Συμπεριλάβετε τα γαλακτοκομικά προϊόντα στη διατροφή σας. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα μπορούν να σας βοηθήσουν να χάσετε λίπος διατηρώντας παράλληλα τη μυϊκή μάζα. Προσπαθείτε να τρώτε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε διαλυτές ίνες. Η κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες όπως το αβοκάντο και το μπρόκολο μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, να μειώσουν την όρεξη και να ωθήσουν σε απώλεια βάρους. Είναι εξίσου σημαντικό να τρώτε συνειδητά. Η σωστή διατροφή μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί το άγχος και να βελτιωθεί η σχέση σας με τα τρόφιμα, έτσι ώστε να καταλήξετε να τρώτε λιγότερο. Να θυμάστε ότι το βασικό σκεπτικό είναι να τρώμε όταν το χρειαζόμαστε.
⦁    Διακοπή καπνίσματος
Το κάπνισμα καταστρέφει τα οστά και μπορεί να προκαλέσει καρδιαγγειακές παθήσεις.

Εμμηνόπαυση και εγκυμοσύνη
Η αυτόματη σύλληψη είναι σχεδόν απίθανη κατά την εμμηνόπαυση. Ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος επίτευξης εγκυμοσύνης στην εμμηνόπαυση είναι με εξωσωματική γονιμοποίηση με  δωρεά ωαρίων. Αν η κατάσταση της υγείας σας είναι καλή θα μπορούσατε να έχετε μια ανεπίπλεκτη κύηση και να γεννήσετε ένα υγιές μωρό.
 

Ινομυώματα και εμμηνόπαυση
Τα ινομυώματα τείνουν να μένουν σταθερά σε μέγεθος ή να υποστρέφουν κατά την εμμηνόπαυση, λόγω της πτώσης των οιστρογόνων. Σπάνια μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος και αυτό αποτελεί λόγο περαιτέρω διερεύνησης, ειδικά σε γυναίκες που δεν παίρνουν ορμονική υποκατάσταση ή που εμφανίζονται με αιμορραγία στην εμμηνόπαυση.
 
Αιμορραγία στην εμμηνόπαυση
Η κολπική αιμορραγία στην εμμηνόπαυση χρήζει πάντα διερεύνησης. Συνήθως είναι καλοήθους αιτιολογίας, λόγω ατροφίας του βλεννογόνου του κόλπου. Μπορεί όμως να οφείλεται σε υπερπλασία, πολύποδα ή κακοήθεια του ενδομητρίου.

Χειρουργείο αφαίρεσης μήτρας και εμμηνόπαυση
Η αντίληψη πως η υστερεκτομή οδηγεί στην εμφάνιση της εμμηνόπαυσης είναι λανθασμένη. Όταν μία γυναίκα, η οποία έχει περίοδο, υποβάλλεται σε αφαίρεση μήτρας, παύει να έχει έμμηνο ρύση. Αυτό συμβαίνει διότι αφαιρείται το όργανο, το οποίο αιμορραγεί ανταποκρινόμενο στον ορμονικό κύκλο των ωοθηκών.
Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως το αίμα συσσωρεύεται κάπου, ούτε πως η ασθενής μπαίνει στην εμμηνόπαυση. Αυτό θα εξαρτηθεί από το εάν μαζί με τη μήτρα θα αφαιρεθούν και οι ωοθήκες, οι οποίες παράγουν τις γυναικείες ορμόνες.
Σε αρκετές περιπτώσεις, μία ασθενής ενδέχεται να υποβληθεί πριν την εμμηνόπαυση σε υστερεκτομή χωρίς την αφαίρεση των ωοθηκών. Αυτό μπορεί να συμβεί για παράδειγμα σε περίπτωση καλοήθους γυναικολογικής πάθησης όπως τα ινομυώματα.
Σε αυτή την περίπτωση η εμμηνόπαυση όταν επέλθει, γίνεται αντιληπτή μόνο εργαστηριακά ή εμμέσως μέσω των συμπτωμάτων, τα οποία περιγράψαμε παραπάνω.
Αντίθετα εμμηνόπαυση μπορεί να προκληθεί χειρουργικά όταν ο γυναικολόγος πραγματοποιήσει αφαίρεση ωοθηκών με ή χωρίς αφαίρεση της μήτρας.
Σε αυτή την περίπτωση η ξαφνική παύση παραγωγής των γυναικείων ορμονών ονομάζεται χειρουργική εμμηνόπαυση και συνήθως συνοδεύεται από μεγαλύτερη έντασης συμπτώματα. 
Τέλος αξίζει να σημειώσουμε πως μετά την παύση της λειτουργίας των ωοθηκών συστήνεται η συνέχιση του προληπτικού ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου συμπεριλαμβανομένου του διακολπικού υπερήχου, μιας και κυστικά μορφώματα των ωοθηκών μπορούν να προκύψουν και στην εμμηνόπαυση.

Εμμηνόπαυση ορμονική θεραπεία
Η εμμηνόπαυση αποτελεί μια φυσική διαδικασία του οργανισμού, η οποία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ασθένεια. Ωστόσο μερικές φορές η ένταση των συμπτωμάτων επηρεάζουν το επίπεδο ζωής των γυναικών και απαιτούν δραστική αντιμετώπιση.
Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, είναι σε θέση να προσφέρει αποτελεσματικές ορμονικές θεραπείες με τη μορφή ορμονικών δισκίων, ορμονικών αυτοκόλλητων ή ορμονικής κρέμας για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Επειδή ωστόσο η χορήγηση ορμονών συνοδεύεται σε ορισμένες περιπτώσεις από μικρή πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών ή ακόμη και επιπλοκών θα πρέπει πάντα να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην κατάλληλη επιλογή των γυναικών, οι οποίες θα λάβουν τη θεραπεία αλλά και του τρόπου χορήγησης της θεραπείας αυτής, ώστε το ισοζύγιο για την υγεία της ασθενούς να είναι πάντα θετικό.