Οδηγός Προληπτικού Ελέγχου Μαστού

 Ο καρκίνος του μαστού παρουσιάζει μια σχετική αύξηση τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες. Είναι ο πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος στο γυναικείο πληθυσμό παγκοσμίως. Επίσης, είναι η πρώτη κατά σειρά αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες σε ηλικίες 35-50 ετών.
Η υγεία του μαστού είναι ζήτημα μεγάλης σημασίας για κάθε γυναίκα. Η τακτική φροντίδα και οι προληπτικές εξετάσεις είναι κρίσιμες για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων που σχετίζονται με το μαστό, όπως φλεγμονές- μαστίτιδες, η καλοήθης υπερπλασία, οι κύστεις, μικροαποτιτανώσεις, επασβεστώσεις, ασυμμετρία, διαταραχή της αρχιτεκτονικής, όζοι, λιπώματα , αμαρτώματα, ιναδενώματα και φυσικά, ο καρκίνος του μαστού.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η έναρξη του ελέγχου με μαστογραφία πρέπει να γίνεται στο 40ο έτος ηλικίας, όταν δεν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό καρκίνου μαστού, και διενεργείται σε ετήσια βάση εφόσον η μαστογραφία είναι αρνητική. Απαραίτητη επίσης είναι και η ψηλάφηση του μαστού από τις ίδιες τις γυναίκες από την ηλικία των 20 ετών.

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ προτείνεται:
⦁    αυτοεξέταση για γυναίκες ηλικίας > 20 ετών
⦁    ψηλάφηση από ειδικό, κάθε 2-3 χρόνια για γυναίκες ηλικίας 20 έως 30 ετών & κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 30 ετών
⦁    μαστογραφία, κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας > 40 ετών με ελεύθερο ιστορικό
⦁    υπερηχογράφημα σε γυναίκες <35 ετών και συμπληρωματικά: σε πυκνούς μαστούς και σε άλλες ενδείξεις στη μαστογραφία
⦁    μαγνητική μαστογραφία, σε ειδικές περιπτώσεις υψηλού κινδύνου και σε γυναίκες με εξαιρετικά πυκνούς μαστούς

Αναλυτικά ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει :

Ψηλάφηση
Συνιστάται να ξεκινά από την ηλικία των 20 ετών. Σκοπός η εξοικείωση της γυναίκας με τη μορφολογία του μαστού και η εφαρμογή της εξέτασης τακτικά (π.χ. κάθε μήνα). Η αυτοεξέταση ή ψηλάφηση των μαστών θα πρέπει να γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες, αφού πρώτα εκπαιδευτούν σωστά από τον γιατρό τους. Οι γυναίκες είναι καλό να «μαθαίνουν» το στήθος τους. Αν μια γυναίκα δει κάποια αλλαγή στο στήθος της, αισθανθεί ή πιάσει κάτι περίεργο θα πρέπει αμέσως να απευθυνθεί στον γιατρό της και να μην το παραμελήσει. 
Ετήσια ψηλάφηση από γιατρό συνίσταται μετά από την ηλικία των 25 ετών.
 
Μαστογραφία (screening test)
⦁    Κάθε χρόνο από την ηλικία των 40 ετών
⦁    Από τα 35 σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό
⦁  35-40 μια μαστογραφία αναφοράς (για να χαρακτηρίσουμε το μαστό (την πυκνότητά του) και το πλάνο πρόληψης
Ψηφιακή μαστογραφία: Με τα σύγχρονα μηχανήματα η ακτινοβολία που παίρνει ο μαστός είναι ελάχιστη και ίση με την ακτινοβολία έκθεσης στο περιβάλλον σε 3 μήνες.
 

Υπερηχογράφημα μαστού
Η πιο σημαντική συμπληρωματική εξέταση σε γυναίκες άνω των 35.
Εξέταση εκλογής σε γυναίκες κάτω των 35 , καθώς και σε γυναίκες συμπτωματικές σε οποιαδήποτε ηλικία.

ΜRI (Μαγνητική τομογραφία Μαστών)
Μια μέθοδος που έχει πολύ συγκεκριμένη εφαρμογή. Έρχεται να αναδείξει τη δυναμική του μαστού, την πολυεστιακότητα και πολυκεντρικότητα (σταδιοποίηση).
Πρέπει να γίνεται στην 7-12 μέρα του κύκλου (όταν υπάρχει).

Θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι λόγω της υποκειμενικότητας της γνωμάτευσης των παραπάνω εξετάσεων, η διεθνής κοινότητα της ακτινοδιαγνωστικής μαστού, έχει εδραιώσει συγκεκριμένα κριτήρια ποιότητας. 

Τα κριτήρια αυτά οδηγούν στην κατάταξη BIRADS 1-5.

ΓΟΝΙΔΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Σε περιπτώσεις οικογενειακού ιστορικού καρκίνου ωοθηκών και / ή μαστού, σε ηλικία <50 ετών, ή καρκίνος μαστού σε άντρα, συνιστάται ο γονιδιακός έλεγχος BRCΑ 1 και 2. Tο 5 -10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού έχουν οικογενειακό ιστορικό και η κληρονομικότητα αυξάνει κατά 2 φορές τον κίνδυνο. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες που φέρουν τις μεταλλάξεις BRCA1 ή BRCA2 έχουν έως και 80% πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού σε κάποια στιγμή της ζωής τους.

Αν κάποιο μέλος της οικογένειας εμφάνισε καρκίνο του μαστού, οι πρώτου βαθμού συγγένειας γυναίκες πρέπει να ξεκινούν τον έλεγχο νωρίτερα, από την ηλικία των 20 ετών. Η γενετική εξέταση κάνει δυνατή την έγκαιρη ανίχνευση των ογκογονιδίων, BRCA1 και BRCA2.

Παρεμβατικές μέθοδοι

Εκτός από τις μη παρεμβατικές μεθόδους όπως η μαστογραφία κτλ, υπάρχουν οι παρεμβατικές μέθοδοι διάγνωσης παθολογίας μαστού. Συγκεκριμένα, με τις μεθόδους αυτές σε συνδυασμό με την απεικονιστική ιατρική (μαστογραφία, υπερηχογράφημα) πραγματοποιείται λήψη κυττάρων ή και ιστού από τις ύποπτες περιοχές του μαστού όταν ανευρίσκονται και από τις απεικονιστικές εξετάσεις ΧΩΡΙΣ χειρουργική βιοψία και χωρίς αναισθησία.
 

FNA (fine needle-aspiration)
H αναρρόφηση δια λεπτής βελόνης είναι η παρεμβατική μέθοδος λήψης κυττάρων ( κι όχι ιστού) με σκοπό την κυτταρολογική ανάλυσή τους.

Core biopsy (μικροβιοψία μαστού)
Η μικροβιοψία του μαστού με κόπτουσα βελόνη είναι υπερηχογραφικά ή μαστογραφικά κατευθυνόμενη. Με τον τρόπο αυτό πραγματοποιείται η λήψη ιστού με σκοπό την τυποποίησή του.

Η Σημασία Της Πρόληψης

Η πρόληψη είναι το ισχυρότερο εργαλείο στη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού. Οι προληπτικοί έλεγχοι, όπως η τακτική μαστογραφία, η αυτοεξέταση και οι επισκέψεις σε ιατρό, μπορούν να ανιχνεύσουν τυχόν προβλήματα σε πρώιμο στάδιο, όταν οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας είναι μεγαλύτερες.
Επιπλέον, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση γύρω από τα προβλήματα του μαστού μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη φροντίδα της υγείας. Κάθε γυναίκα πρέπει να έχει επίγνωση του σώματός της και να αναγνωρίζει τα σημάδια που απαιτούν επαγγελματική συμβουλή.